Δυσκοιλιότητα

Η δυσκοιλιότητα αποτελεί σύνηθες σύμπτωμα  και από τις συχνότερες αιτίες προσέλευσης στον ιατρό.  Η συχνότητα της στο γενικό πληθυσμό ποικίλει από 2% έως 20%. Δυσκοιλιότητα είναι ένα υποκείμενο αίσθημα που αφορά την ελάττωση της συχνότητας  των κενώσεων σε λιγότερες από 3 την εβδομάδα ή τη δυσχερή αποβολή κοπράνων σκληρής σύστασης. Το 1999 και μετέπειτα το 2006 στη Ρώμη έγινε το διεθνές  συμπόσιο για τις λειτουργικές διαταραχές του πεπτικού σωλήνα όπου καθορίστηκαν τα διαγνωστικά κριτήρια της δυσκοιλιότητας.

Διαγνωστικά κριτήρια χρόνιας λειτουργικής δυσκοιλιότητας (Ρώμη III)

 Πρέπει ο ασθενής να έχει δύο ή περισσότερα από τα παρακάτω κριτήρια για  3 συνεχόμενους μήνες.

• Αφόδευση με σύσφιξη τουλάχιστον στο 25% των κενώσεων.

• Σκληρής σύστασης κόπρανα ή σκύβαλα τουλάχιστον στο 25% των κενώσεων.

• Αίσθημα ατελούς κένωσης τουλάχιστον στο 25% των κενώσεων.

• Χειρισμός διευκόλυνσης για να επιτευχθεί η κένωση τουλάχιστον στο 25% των κενώσεων (χρήση του δακτύλου).

• Λιγότερες από 3 κενώσεις την εβδομάδα.

• Μη επαρκή διαγνωστικά κριτήρια για Σ.Ε.Ε.

Αίτια

Τα αίτια της δυσκοιλιότητας διακρίνονται σε οργανικά και λειτουργικά.

 Τα οργανικά αίτια εμποδίζουν τη φυσιολογική  ροή των κοπράνων. Αυτά είναι το κακοήθες νεόπλασμα, οι καλοήθεις όγκοι , οι φλεγμονώδεις στενώσεις και οι συμφύσεις. Οι  ασθενείς  έχουν συνήθως  και άλλα συμπτώματα όπως μετεωρισμό, εμέτους, απώλεια βάρους, αιμορραγία.

 Τα λειτουργικά αίτια  δυσκοιλιότητας διακρίνονται σε: Δευτεροπαθή και Πρωτοπαθή

Δευτεροπαθή λειτουργικά αίτια  δυσκοιλιότητας είναι:

•  Μεταβολικές διαταραχές( υποθυρεοειδισμός, υποκαλιαιμία, υπερασβεστιαιμία,  υπομαγνησαιμία )

• Νευρογενείς διαταραχές  ( νευροϊνωμάτωση, ΣΔ, σκλήρυνση κατά πλάκα, νόσος Parkinson, τραυματισμός νωτιαίου μυελού, ΑΕΕ).

• Νόσοι συνδετικού ιστού (σκληρόδερμα, δερματομυοσίτις)

• Φάρμακα ( αντικαταθλιπτικά, αντιπαρκινσονικά, αντιυπερτασικά, αντιψυχωσικά, αντισπασμωδικά, ΜΣΑΦ, αναστολείς αντλίας ασβεστίου, αντισταμινικά, σκευάσματα σιδήρου)

• Ελάττωση του όγκου των κοπράνων (μείωση τροφής, φυτικών ινών, πρόσληψη υγρών)

• Εγκυμοσύνη

Πρωτοπαθή  λειτουργικά αίτια δυσκοιλιότητας:                                                                                    Σε πολλούς ασθενείς δε βρίσκεται υποκείμενη νόσος και γίνεται λόγος για πρωτοπαθή λειτουργική  δυσκοιλιότητα , η οποία διακρίνεται σε:

• Δυσκοιλιότητα βραδείας διέλευσης (αδράνεια του εντέρου), κατά την οποία παρατηρείται παρατεταμένος χρόνος διέλευσης του εντερικού περιεχομένου, που μπορεί να οφείλεται σε απουσία ή ελάττωση των προωθητικών περισταλτικών κινήσεων.

• Δυσλειτουργία του πυελικού εδάφους (δυσκοιλιότητα τύπου απόφραξης εντέρου) κατά την οποία παρατηρείται αδυναμία εξόδου των κοπράνων που έχουν συγκεντρωθεί στο ορθό, με μηχανισμούς που παραμένουν άγνωστοι.

Διάγνωση

Περιλαμβάνει την κλινική αξιολόγηση και τις διαγνωστικές μεθόδους.                                                  Η κλινική αξιολόγηση πρέπει να επικεντρώνεται στο ιστορικό του ασθενούς και την φυσική εξέταση. Ενώ στις  διαγνωστικές μεθόδους  περιλαμβάνεται ο αιματολογικός, βιοχημικός έλεγχος και ο απεικονιστικός έλεγχος (κολονοσκόπηση), για τον αποκλεισμό οργανικής βλάβης. Η κολονοσκόπηση προτείνεται σε όλους τους ασθενείς με χρόνια  δυσκοιλιότητα άνω των 50ετών που δεν έχουν υποβληθεί σε έλεγχο για καρκίνο του παχέος εντέρου. Όταν αποκλεισθούν με τις παραπάνω διαγνωστικές μεθόδους οι οργανικές και εξωεντερικές παθήσεις του παχέος εντέρου, σε ασθενείς με ανθεκτική δυσκοιλιότητα  μπορεί  να φανεί χρήσιμος ο έλεγχος της κινητικότητας του εντέρου με λειτουργικές δοκιμασίες οι οποίες είναι: η ορθοπρωκτική  μανομετρία, η   ηλεκτρομυογραφία, το αφοδευόγραμμα, η δοκιμασία αποβολής μπαλονιού από το ορθό και η μελέτη του χρόνου διέλευσης του εντερικού περιεχομένου από το παχύ έντερο.

 Θεραπεία

  Η θεραπεία περιλαμβάνει:

• Γενικές οδηγίες: αλλαγή των καθημερινών συνηθειών  του ασθενούς και  κατανάλωση φυτικών ινών                                                             
• Φαρμακευτική αγωγή: υπακτικά, προκινητικά                                       
• Βιοανάδραση                                                                                            
• Χειρουργική αντιμετώπιση

 Αλλαγή των καθημερινών συνηθειών του ασθενούς:

 Είναι χρήσιμο να προτρέπονται οι ασθενείς με δυσκοιλιότητα να καθιερώνουν μια σταθερή ώρα για την κένωση τους. Η κινητικότητα του εντέρου βρέθηκε ότι είναι πιο έντονη μετά το πρωινό ξύπνημα και μετά τα γεύματα. Έτσι προτείνεται στους ασθενείς να προσπαθούν να αφοδεύουν δύο φορές την ημέρα, συνήθως 30 λεπτά μετά το φαγητό και η προσπάθεια να μη διαρκεί πάνω από 5λεπτά. Συνιστάται επίσης η κατανάλωση μεγάλης ποσότητας υγρών και η αύξηση της φυσικής δραστηριότητας.

 Φυτικές ίνες:

 Η διατροφή πρέπει να περιλαμβάνει τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες γιατί αυξάνουν το βάρος των κοπράνων, ρευστοποιούν τη σύστασή τους και επιταχύνουν την ταχύτατη διαδρομή του εντερικού περιεχομένου. Τέτοιες τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες είναι το πίτουρο, τα φρούτα ( βερίκοκο, αχλάδι, πεπόνι),  τα λαχανικά  και όλα τα δημητριακά. Οι ασθενείς που δεν θέλουν να λάβουν τροφές σε φυτικές ίνες μπορούν εναλλακτικά να χρησιμοποιήσουν σκευάσματα με κατεργασμένες φυτικές ίνες.